» Sob kwi 17, 2010 22:19
Re: toksopazmoza
Mój artykuł do pisma popularnonaukowego:
Nie tylko kocia choroba
Czyli cała prawda o toksoplazmozie
Zarażenie toksoplazmozą przez bezpośredni kontakt z kotem jest sporadyczne, a najczęściej następuje poprzez inne źródła, takie jak spożycie zanieczyszczonego pokarmu lub wody, spożycie surowego mięsa pochodzącego od zwierząt zarażonych. Toksoplazmoza jest groźna jedynie dla kobiet w ciąży, gdyż może prowadzić do wad wrodzonych u dziecka, a także dla osób z obniżoną odpornością (chorych na AIDS).
Co to za choroba?
Toksoplazmozę wywołuje niewielki, widoczny jedynie pod mikroskopem wewnątrzkomórkowy pasożyt Toxoplasma gondii.
Do pełnego rozwoju pasożyt potrzebuje dwóch żywicieli. U żywiciela pośredniego (człowiek, niektóre ssaki i ptaki) następuje tylko rozwój bezpłciowy - schizogonia. Rozwój płciowy - gametogonia może zachodzić tylko w komórkach nabłonkowych błony śluzowej jelita cienkiego kotowatych, w tym kota domowego, który jest żywicielem ostatecznym. W czasie pierwotnej infekcji kot może wydalać z kałem miliony oocyst dziennie przez 1-3 tygodnie. Oocysty po wydaleniu mogą pozostać zakaźne przez ponad rok, a w sprzyjających warunkach - przy odpowiedniej wilgotności i temperaturze mogą przebywać w glebie nawet ok. 2 lat.
U pozostałych gatunków zwierząt i człowieka toksoplazma lokalizuje się w różnych narządach wewnętrznych w postaci cyst osiągających średnicę do 0,2 mm.
Jak często występuje?
Jedna trzecia dorosłych osób w krajach rozwiniętych ma przeciwciała Toxoplasma gondii, co wskazuje, że mieli oni kontakt z pasożytem wywołującym toksoplazmozę.
Toxoplasma gondii można znaleźć prawie u wszystkich ciepłokrwistych zwierząt. Zwierzęta jednak najczęściej zarażają się poprzez spożycie dzikich gryzoni (myszy,szczurów) i innych drobnych ssaków, ptaków, ryb, będących głównym rezerwuarem T.gondii
Odsetek kotów wykazujących obecność przeciwciał przeciw T. gondii wynosi 9-95,2%, a psów 89%. Nie obserwowano wyraźnych różnic pomiędzy stopniem zarażenia kotów przebywających wyłącznie w domu, a przebywających poza domem. Mimo wysokiego odsetka zarażonych kotów występowanie oocyst T. gondii w ich kale jest zjawiskiem bardzo rzadkim, obserwowanym jedynie u 0,8-1% populacji tych zwierząt. Około 90% kotów wytwarza trwałą odporność po pierwszym zarażeniu toksoplazmą, co skutkuje brakiem wysiewu oocyst przy kolejnym kontakcie z pasożytem. Oznacza to że niezwykle rzadko dochodzi do zakażenia poprzez oocysty z kału kota. Przeprowadzone na terenie Polski badania serologiczne ciężarnych kobiet w kierunku toksoplazmozy, połączone ze szczegółowym wywiadem środowiskowym wykazały, że zdecydowana większość kobiet z dodatnimi wynikami (81,0%) nie posiadała kota w domu.
Jak zaraża się człowiek?
Człowiek zaraża się oocystami toksoplazmy przez:
1. pożywienie, wodę lub przez zanieczyszczone glebą ręce (oocysty)
2. spożywanie surowego mięsa (cysty)
3. przez łożysko od matki (toksoplazmoza wrodzona)
4. przypadkowy kontakt (przetoczenie krwi, transplantacja narządów, zakażenie laboratoryjne)
Do infekcji najczęściej dochodzi w wyniku spożywania lub poprzez obróbkę surowego lub niedogotowanego mięsa pochodzącego z zarażonych zwierząt. Cysty T. gondii najczęściej stwierdzano w wieprzowinie (10-24%), rzadziej w baraninie (ok. 10%) i wołowinie (1,7-5%). Mięso drobiowe nie stanowi źródła zarażenia dla człowieka i zwierząt. Gotowanie mięsa w temperaturze minimum 58oC zabija cysty pasożyta w ciągu 10 minut, natomiast głębokie mrożenie w zakresie temperatur od -12oC do -20oC zabija je po 3 dniach.
Pies nie stanowi dla człowieka żadnego zagrożenia, jeżeli chodzi o możliwość zarażenia się toksoplazmozą, kot natomiast tylko wtedy, gdy sieje oocysty. Należy pamiętać, że w przypadku, gdy kot zaraził się zjadając surowe mięso zawierające cysty pasożyta, wydalanie oocyst następuje już między 3-10 dniem inwazji i zwykle nie towarzyszą mu żadne objawy kliniczne. Stwierdzenie u kota obecności oocyst w kale (badanie koproskopowe) jest wskazaniem do jego leczenia.
Jakie są objawy choroby?
Nabyta toksoplazmoza zwykle przebiega u ludzi bezobjawowo. Jednak u około 10% (szczególnie młodych osób) powiększeniu ulegają węzły chłonne, najczęściej szyjne i karkowe. Rzadko występuje wystąpić gorączka, uczucie osłabienia, bóle głowy i mięśni oraz stan zapalny gardła.
Istnieją jednak dwie grupy osób, dla których zakażenie stanowi o wiele większe niebezpieczeństwo. Należą do nich kobiety w ciąży oraz osoby z obniżoną odpornością.
Toksoplazmoza wrodzona
U 30-69% kobiet, które po raz pierwszy zaraziły się T. gondii w czasie ciąży dochodzi do śródmacicznej inwazji płodu (toksoplazmoza wrodzona). Prawdopodobieństwo przeniknięcia pasożyta z krwi matki do płodu zmienia się w poszczególnych trymestrach ciąży. W pierwszym trymestrze jest najmniejsze ryzyko (wynosi 10-20%), ale jeżeli dojdzie do zarażenia- ciąża zwykle kończy się poronieniem. W drugim trymestrze zaraża się około 30% płodów, a 25% z nich rodzi się z objawami wodogłowia, zwapnienia mózgu i padaczki. W trzecim trymestrze może dochodzić do zarażenia aż 65% płodów, u których po urodzeniu bardzo rzadko stwierdza się objawy inwazji toksoplazmy. Dopiero po 3-12 miesiącach życia u dziecka mogą wystąpić objawy ze strony centralnego układu nerwowego, a po kilku lub nawet kilkunastu latach zmiany w gałce ocznej (toksoplazmoza oczna). Objawami takiej postaci choroby jest podwójne widzenie, zwiększona wrażliwość na światło oraz zaburzenia ostrości widzenia lub jego całkowita utrata.
Wszystkie kobiety przed zajściem w ciążę, powinny mieć wykonane testy na obecność przeciwciał przeciwko Toxoplasma gondii. Jeśli badanie będzie dodatnie (mówimy wówczas, że są seropozytywne), to znaczy że miały kontakt z pasożytem, ich organizm wytworzył przeciwciała i są odporne na zachorowanie.
Natomiast, jeżeli przeciwciał nie ma (czyli są seronegatywne), to muszą strzec się infekcji, a także powtórzyć badanie w czasie ciąży, aby mieć pewność że nie doszło do zakażenia.
Toksoplazmoza u osób z obniżoną odpornością
U osób z osłabioną odpornością (szczególnie zakażonych wirusem HIV, ale również chorych z ziarnicą złośliwą, białaczką i po przeszczepieniu narządu) najczęściej dochodzi do uaktywnienia przebytego zarażenia. Mogą wówczas rozwinąć zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, których efektem będą zaburzenia neurologiczne: drgawki, niedowład, śpiączka, a nawet śmierć.
Jak się rozpoznaje toksoplazmozę?
Rozpoznanie aktywnej postaci choroby jest trudne.
Wynik badania serologicznego, czyli oznaczenie poziomu przeciwciał jest badaniem pośrednim. To, że w krwi są obecne przeciwciała, nie świadczy zawsze o tym, że chorujemy na toksoplazmozę, bo może być to tylko fakt przebytej infekcji. O aktywnej toksoplazmozie świadczą: serokonwersja (czyli pojawienie się we krwi przeciwciał których wcześniej nie było), bardzo wysokie miano przeciwciał klasy IgG lub obecność wysokiego poziomu przeciwciał IgM. Zdarzają się wyniki fałszywie dodatnie (są przeciwciała mimo braku choroby) co spowodowane jest występowaniem innych czynników immunologicznych we krwi (np. przeciwciał przeciwjądrowych)
Rozpoznanie toksoplazmozy wrodzonej wymaga wielu specjalistycznych badań, włącznie z tomografią komputerową i biopsją mózgu. W toksoplazmozie ocznej niezbędne jest oczywiście oglądanie dna oka.
Jak się leczy toksoplazmozę?
Wskazaniami do leczenia toksoplazmozy są: pierwotne zarażenie u ciężarnej, zakażenie wrodzone, nabyta uogólniona toksoplazmoza, toksoplazmoza oczna (wrodzona i nabyta), toksoplazmoza u osoby z niedoborem odporności. W przypadku osób z obniżoną odpornością często wykorzystuje się środki zapobiegawcze, aby nie dopuścić do rozwoju tej choroby.
Leczenie kobiet w ciąży i noworodków prowadzone jest wyłącznie w specjalistycznych ośrodkach.
Jak uniknąć zarażenia?
Wielu właścicieli kotów zadaje sobie pytanie, w jaki sposób sprawdzić czy ich kot nie jest zarażony Toxoplasma gondii. Należy w tym celu zbadać kał kota, a wystarczy w tym celu pobrać jedną jego próbkę, ponieważ siewstwo oocyst toksoplazmy (jeżeli ma miejsce) przebiega w sposób regularny.
Jeżeli wynik jest ujemny to 100%-ową pewność że kot nie będzie źródłem zarażenia będzie tylko wtedy, gdy wyeliminuje się z menu pupila surowe mięso. Jak już wspomniano u kotów żywionych wyłącznie mięsem z puszek i saszetek oraz suchą karmą nie ma praktycznie szans na zarażenie T. gondii i pojawienie się oocyst w kale. Oczywiście wszystkie te koty, które nie mają możliwości swobodnego opuszczania domu i uprawiania łowiectwa.
Poniższych rad i zaleceń powinny przestrzegać zwłaszcza kobiety w ciąży.
• Zarażenie przez głaskanie kota jest mało prawdopodobne. Zagrożeniem może być natomiast czyszczenie kuwety oraz kosza na śmieci. Warto robić to w gumowych rękawiczkach.
• Należy unikać prac, w których brudzimy ręce ziemią, a najlepiej pracować w rękawicach.
• Nie należy spożywać ani dotykać surowego lub niedogotowanego mięsa, bezpieczne jest mięso wcześniej zamrożone.
• Deski do krojenia, noże, zlew i blat kuchenny powinny być dokładnie umyte po przygotowaniu mięsnych posiłków.