» Wto kwi 10, 2012 11:48
Re: toksoplazmoza
Może się komuś przyda - mój tegoroczny referat do szkoły o toxo..
Toksoplazmoza
(łac. toxoplasmosis, ang. toxoplasmosis) – pasożytnicza choroba ludzi i innych zwierząt spowodowana zarażeniem pierwotniakiem Toxoplasma gondii. Zakażenie toksoplazmozą to jedno z najczęstszych zakażeń pasożytniczych. Toksoplazmoza występuje praktycznie na całym świecie. Mimo wysokiego odsetka zakażonych, niewielka liczba osób choruje. Reszta to nosiciele.
Etiologia
Aby przejść pełen cykl rozwojowy pasożyt wymaga żywiciela pośredniego, i ostatecznego.
Żywicielem ostatecznym są koty domowe i niektóre kotowate. Żywicielem pośrednim zaś wszystkie ssaki łącznie z człowiekiem oraz ptaki. Jedynie w organizmie kota może się dokonywać rozmnażanie płciowe pasożyta. Kot nie choruje na toksoplazmozę, jest jedynie nosicielem zarazka. W jego przewodzie pokarmowym drobnoustrój namnaża się ,nie czyniąc mu szkody. W rezultacie rozmnażania płciowego powstają oocysty, które wydalane są z kałem na zewnątrz, stanowiąc źródło zakażenia. Gdy zostaną spożyte przez człowieka lub inne zwierzęta (żywiciele pośredni) wnikają do komórek organizmu , namnażają się w nich, prowadząc do uszkodzenia tkanek i reakcji zapalnej.
Żywiciele pośredni chorują na toksoplazmozę. W miarę rozwoju reakcji immunologicznej i ograniczania procesu zapalnego powstają w tkankach (głównie w mięśniach i mózgu) cysty zawierające formy przetrwalnikowe ,które w odpowiednich warunkach nawet po latach mogą się ponownie uaktywnić. Zdarza się to jednak bardzo rzadko, głównie u osób z upośledzoną odpornością (AIDS, nowotwory, ciężkie choroby leczone tzw. lekami immunosupresyjnymi).
Koty jako żywiciel ostateczny wraz z kałem wydalają do środowiska oocysty, które są odporne na szkodliwe czynniki środowiska zewnętrznego. Oocysty mogą stanowić źródło inwazji dla człowieka, ptaków i innych zwierząt. Oocysta staje się zakaźna dopiero po wysporulowaniu, a to ma miejsce najwcześniej po 24h od wydalenia kału.
Oocysty rozprzestrzeniają się w powietrzu i mogą być wdychane razem z powietrzem, powodując reinfekcję. Oocysty mogą przetrwać długi okres (nawet lata) w wilgotnej glebie. Są inaktywowane przez jodynę, formalinę, zamrażanie i wysokie temperatury (powyżej 50 stopni).
Drogi i żródło zakażenia
Człowiek zaraża się drogą pokarmową zjadając pokarmy zawierające cysty z bradyzoitami T. gonidii, zarówno pochodzenia zwierzęcego (zakażone surowe mięso) jak i roślinnego (warzywa i owoce zanieczyszczone kałem kota).
Możliwe jest również zarażenie przez uszkodzoną skórę oraz przez spojówki (wniknięcie oocyst) jak również drogą kropelkową oraz zarażenie śródmaciczne i poprzez transplantacje.
Bardzo istotną drogą zakażenia jest droga przezłożyskowa -prowadzi ona bowiem do najcięższej postaci choroby - toksoplazmozy wrodzonej ,która rozwija się u płodu i prowadzi do wad rozwojowych.
Z obecnego stanu badań wynika, że główną (70%) przyczyną zachorowań na toksoplazmozę jest spożywanie surowego lub niedogotowanego mięsa. W badaniach trwających od 10 lat udało się wstępnie ustalić, że pierwotniak ginie po głębokim zamrożeniu lub gotowaniu powyżej 20 minut w temp. 60 stopni Celsjusza.
Diagnostyka i interpretacja wyników
Rozpoznanie toksoplazmozy jest trudne lub wręcz niemożliwe bez dodatkowych badań. Badania te opierają się na wykrywaniu przeciwciał, które organizm wytwarza broniąc się przed drobnoustrojem i noszą nazwę badań serologicznych. Na tej zasadzie opiera się również diagnostyka wielu innych chorób.
W czasie reakcji obronnej wytwarzane są początkowo przeciwciała klasy IgM - wczesne, a następnie w miarę trwania choroby przeciwciała klasy IgG, które produkowane są przez układ odpornościowy bardzo długo - często do końca życia.
Gdy wykonujemy badanie krwi na obecność swoistych przeciwciał przeciw Toxoplasma gondii możliwe są następujące sytuacje:
1/obecne są przeciwciała w klasie IgM - oznacza to że osoba aktualnie choruje i należy włączyć stosowne leczenie
2/obecne są przeciwciała w klasie IgG- oznacza to ,że osoba ta zetknęła się z zarazkiem już wcześniej i jest to
a) późna faza toczącego się zakażenia lub
b) przeciwciała pochodzą z zakażenia dawno przebytego.
Niezwykle ważne jest odróżnienie tych dwóch sytuacji. W tym celu należy ponownie oznaczyć poziom przeciwciał po 3 tygodniach. Jeżeli wzrośnie to mamy do czynienia z fazą przewlekłą zakażenia ( należy stosować leczenie ). Jeżeli spadnie lub nie zmieni się to zakażenie zostało już przebyte i osoba taka nie zachoruje ponownie.
3/ nie stwierdza się żadnych swoistych przeciwciał - oznacza to , że osoba ta nie zetknęła się dotychczas z zarazkiem i w razie zakażenia zachoruje on na jedną z postaci nabytej choroby.
Gdy z sytuacją taką mamy do czynienia u kobiety ciężarnej należy co 3-4 tygodnie powtarzać oznaczenie celem jak najszybszego wykrycia choroby i jej leczenia.
Diagnostykę toksoplazmozy wykonuje się:
A/ u ciężarnych- jako profilaktyka toksoplazmozy wrodzonej
B/ u dzieci w celu wyjaśnienia przyczyny żółtaczki, powiększenia wątroby, śledziony, wad wrodzonych ( wodogłowie, zaćma,małoocze), upośledzenia rozwoju psychomotorycznego.
C/ u dorosłych podejrzanych o zachorowanie na postać węzłową lub oczną toksoplazmozy.
Objawy toksoplazmozy u zwierząt
• Świnie – przebieg toksoplazmozy jest z reguły bezobjawowy.
• Szczury – u szczura zarażonego toksoplazmozą można zauważyć m.in. stępienie lub utratę wrodzonego strachu przed niebezpiecznymi dla niego drapieżnikami, np. kotem.
Objawy toksoplazmozy u ludzi
• Gorączka, powiększenie węzłów chłonnych, objawy grypopodobne, zapalenie mózgu i opon mózgowych, dolegliwości stawowe, zmiany pozapalne zajętych narządów
Można wyróżnić kilka typów toksoplazmozy:
• ze względu na sposób zarażenia – nabytą lub wrodzoną,
• ze względu na występujące objawy – objawową lub utajoną.
•
Toksoplazmoza nabyta - choroba ,do której dochodzi po urodzeniu,
Toksoplazmoza wrodzona - dotyczy dzieci matek , które w czasie ciąży przebyły zakażenie pierwotniakiem. Ponieważ u dorosłych mamy do czynienia najczęściej z postacią bezobjawową toksoplazmozy kobieta ciężarna nie zdaje sobie sprawy , że przechodzi ciężką, bardzo groźną dla swojego dziecka infekcję. Zarazek przechodzi przez łożysko i prowadzi do uszkodzenia rozwijających się tkanek i narządów : przede wszystkim mózgu i oka .W konsekwencji dochodzi do wodogłowia, niedorozwoju psychoruchowego, umysłowego, ślepoty, małoocza, jaskry, zaćmy. Zdarza się, że dziecko rodzi się pozornie zdrowe, a toczące się, nierozpoznane zakażenie powoli uszkadza mózg lub gałkę oczną prowadząc do niedowidzenia czy upośledzenia umysłowego.
Toksoplazmoza w I trymestrze ciąży powoduje bardzo duże uszkodzenie płodu- zwykle śmiertelne. Dochodzi zatem do poronienia lub obumarcia płodu. W II i III trymestsze skutki mogą być jw.
Prawdopodobieństwo uszkodzenia płodu przy zachorowaniu matki na toksoplazmozę wynosi 30-50 %!!.
Postać bezobjawowa
Najczęstsza, o przebyciu choroby świadczyć może jedynie obecność przeciwciał klasy IgG. 0koło 50 % populacji ludzi dorosłych w naszym kraju ma dodatnie przeciwciała przeciw Toxoplasma gondi. Oznacza to ,że osób tych nie dojdzie ponownie do zakażenia.
Postacie objawowe
• toksoplazmoza węzłowa - powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, karkowych, zausznych, pachwinowych, uczucie zmęczenia, osłabienia, niewielka gorączka , bóle mięśniowe, zapalenie gardła,
• toksoplazmoza oczna - zaburzenia widzenia, mroczki przed oczami, światłowstręt, którym towarzyszą zmiany na dnie oczu,
• toksoplazmoza uogólniona - dotyczy głównie małych dzieci- zwłaszcza młodych niemowląt, przebiega z żółtaczką, powiększeniem wątroby i śledziony, wysypką, powiększeniem węzłów chłonnych, zmianami na dnie oka i w mózgu.
Drogi zarażenia
• toksoplazmoza nabyta – spożywanie surowego lub niedogotowanego mięsa, nieprzegotowanego mleka, niemytych owoców z ogrodu, po którym chodzą zarażone zwierzęta;
• toksoplazmoza wrodzona – przejście pasożyta na płód przez łożysko.
Świeże zarażenie u osoby z prawidłową odpornością jest zazwyczaj bezobjawowe.
Osoby z osłabioną odpornością
Postać ostra lub reaktywacja zarażenia przewlekłego u ludzi z osłabionym układem odpornościowym (w przebiegu AIDS, poddawanych immunosupresji m.in. po przeszczepach) może stanowić zagrożenie dla życia. Istnieje skuteczne leczenie (sulfonamidy, antybiotyki) trwające kilka tygodni albo i lat.
Postacie zakażeń u dzieci
W przypadku zakażenia noworodka i młodego niemowlęcia dochodzić może do toksoplazmozy uogólnionej , która bez szybkiego rozpoznania i leczenia prowadzić może do podobnych ( choć nie tak mocno wyrażonych ) konsekwencji jak toksoplazmoza wrodzona. Zakażenie u starszych dzieci przybiera zwykle postać węzłową lub bezobjawową jak u ludzi dorosłych.
Przebieg choroby
U płodu dochodzi do nieuleczalnych wad (najczęściej ośrodkowego układu nerwowego), które z reguły prowadzą do śmierci. Zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych, wyróżnia się dwie postaci toksoplazmozy: ostrą i przewlekłą.
W ostrym przebiegu toksoplazmozy zapaleniu ulegają węzły chłonne – zwłaszcza szyjne. Pacjent skarży się także na silne bóle głowy i gorączkę. Pojawiają się objawy grypopodobne. W rzadkich przypadkach dochodzi do zapalenia mózgu i opon mózgowych.
Przewlekła postać toksoplazmozy jest bardzo rzadka. Objawia się ona nawracającą gorączką, bólami głowy, dolegliwościami stawowymi i niekiedy zapaleniem zaatakowanych narządów: węzłów chłonnych, wątroby, śledziony, serca, płuc, oczu i ośrodkowego układu nerwowego.
Leczenie
Uszkodzenia narządowe noworodka są uwarunkowane wadami anatomicznymi, nie dają się więc wyleczyć. Osoby zarażone drogą pokarmową zazwyczaj podlegają kuracji antybiotykowej, niekiedy kilkakrotnie powtarzanej. Najbardziej skuteczne są leki przeciwpierwotniakowe w połączeniu z sulfonamidami. U ciężarnych jednak ze względu na teratogenne działanie leków przeciwpierwotniakowych stosuje się antybiotyki z grupy makrolidów (Rovamycyna).
Leczenie ciężarnej i dziecka chorego na wrodzoną lub nabytą toksoplazmozę monitorowane jest poprzez oznaczanie poziomu przeciwciał , który powinien spadać w czasie stosowania terapii.
Profilaktyka polega na:
• unikaniu spożywania surowego mięsa
• przestrzeganiu zasad higieny osobistej
• dokładnym myciu warzyw i owoców
• unikaniu kontaktu z ziemią zanieczyszczoną odchodami zwierzęcymi
• edukacji każdej kobiety w pierwszym trymestrze ciąży przez lekarza ginekologa co do możliwości zapobiegania zarażeniu.