Infekcja wirusem kociej białaczki
Definicja
Wirus kociej białaczki (FeLV) powoduje spontaniczne nowotworzenie u kotów. Ponadto powoduje obniżenie aktywności szpiku kostnego i obniżenie odporności (immunosupresję)
Przyczyna
Charakterystyka wirusa
- FeLV jest retrowirusem, namnażającym się w szpiku kostnym, śliniankach i nabłonku dróg oddechowych
- nie powoduje uszkodzenia komórek (nie jest cytopatyczny) i pączkuje z błony komórkowej
- są trzy podgrupy wirusa: A (u wszystkich kotów chorych), B (tylko razem z A, u 50% kotów chorych) i C (najrzadziej, mutacja A)
Epidemiologia
- FeLV przenosi się tylko bezpośrednio za pośrednictwem śliny, potrzebny jest bliski, długotrwały i bezpośredni kontakt by doszło do przekazania zakażenia
- ew. możliwe zakażenie za pośrednictwem innych wydzielin i wydalin, ale rzadkie i mało prawdopodobne
- możliwe zakażenie śródmaciczne
- jest jedną z najistotniejszych przyczyn śmierci i ciężkich chorób przewlekłych u kotów domowych
- FeLV jest wrażliwy na popularne srodki dezynfekcyjne, mydła, ciepło i suszenie
Patofizjologia
Postawowe informacje
- większość kotów jest narażona na kontakt z wirusem już we wczesnym okresie życia
- po zakażeniu drogą pokarmową wirus atakuje tkankę limfatyczną nosa i gardła, po 2 tygodniach dochodzi do postaci ostrej choroby
- u ok. 40% kotów układ odpornościowy zwalczy infekcję całkowicie, kot będzie zdrowy i odporny na ponowne zakażenie przez wiele lat
- u ok. 30% kotów układ odpornościowy nie da rady zniszczyć wirusa, będą one stale chore, produkujące wirusa - są źródłem zakażenia dla innych kotów
- u ok. 30% kotów dojdzie do zakażenia latentnego - układ odpornościowy będzie w stanie stłumic infekcję, ale nie zniszczyć wszystkich wirusów. Przetrwają one ukryte w organizmie i z czasem może dojść do uaktywnienia wirusa i postaci klinicznej choroby. Możliwe jest także nie ujawnienie się infekcji do końca zycia kota a nawet zwalczenie infekcjii wyzdrowienie (bardzo rzadko)
- przy niewystarczającej odpowiedzi immunologicznej FeLV przedostaje się do szpiku kostnego, atakując komórki prekursorowe krwinek
- część kotów, które nie wyeliminowały całkowicie wirusa może przechowywać go w formie nieczynnej (latentnej) w komórkach szpiku kostnego
- późniejszy stres lub zaburzenia odporności może reaktywować latentnego wirusa
- częściowa odpowiedź immunologiczna, mająca miejsce zanim FeLV doprowadzi do obniżenia aktywności szpiku kostnego, czyni z części kotów rezerwuar infekcji dla pozostałych kotów
Wpływy środowiskowe
- życie w dużej grupie i stres zwiększają ryzyko zakażenia
- koty wykazujące stały wynik dodatni w testach białaczkowych mają znacząco wyższe ryzyko śmierci związanej z chłoniakiem lub nienowotworowymi zaburzeniami związanymi z obniżeniem odporności
- część szczepów FeLV może być niezdolna do samodzielnego zakażenia i może wymagać do replikacji obecności wirusa "pomocniczego", takiego jak wirus kociego mięsaka
Objawy kliniczne
Choroby nowotworowe:
1. Białaczka
Definicja:
- komórki nowotworowe to limfoblasty, zazwyczaj komórki T u kotów i B u psów
- to gwałtownie postępujaca choroba nowotworowa kotów i psów młodych i w średnim wieku
Objawy kliniczne:
- letarg, anoreksja
- czasami krwawienia
- objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, jeżeli dochodzi do zaatakowania opon mózgowych lub rdzeniowych: zazwyczaj zaburzenia nerwów czaszkowych
- jasne błony śluzowe
- powiększenie śledziony, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
- czasami gorączka lub inne objawy infekcji bakteryjnych
Diagnoza
- badanie morfologii krwi jest czasami istotne w diagnozie jeżeli wskazuje poziom > 20000 leukocytów w mikrolitrze
- badanie szpiku kostnego (biopsja) jest niezbędne, jeżeli poziom leukocytów we krwi jest normalny lub wręcz obniżony, wskazane przy podniesionym poziomie leukocytów we krwi (potrzeba wykonania kilku biopsji)
Postępowanie:
- poziom neutrofili > 3000/mikrolitr - leki mielosupresyjne (patrz chłoniak)
- poziom neutrofili < 3000/mikrolitr lub poziom płytek krwi < 75000/mikrolitr - leki oszczędzające szpik kostny: vinkrystyna, prednisolon, L-asparaginaza (raczej nieskuteczna u kotów)
Monitoring pacjenta:
- badanie morfologii krwi co 5-7 dni (podczas chemioterapii)
- badanie moczu w kierunku krwawień
- zapobieganie zakażeniom wtórnym (antybiotyki o szerokim spektrum działania)
-jeżeli po roku terapii nie doszło do nawrotu choroby można rozważyć zaprzestanie leczenia
- skuteczne wyleczenie u ok. 25% kotów po zastosowaniu kombinacji vinkrystyna/prednisolon
2. Chłoniak
Definicja
- nowotwór z tkanki limfatycznej, pierwotnie atakujący węzły chłonne oraz narządy trzewne, takie jak wątroba czy śledziona
- najczęstsza choroba nowotworowa węzłów chłonnych
Przyczyny
- choroby wirusowe : FeLV, podobno też czasami FIV
- predyspozycje genetyczne
- narażenie na czynniki rakotwórcze
Klasyfikacja:
- u kotów najczęstsza postać śródpiersiowa, potem pokarmowa, nerkowa, rozsiana, białaczkowa.
Objawy kliniczne:
- u kotów średnia wieku 3 lata dla kotów FeLV-dodatnich i 7 lat dla kotów FeLV-ujemnych
- postac śródpiersiowa: zaburzenia oddechowe, często obrzęk twarzy i kończyn piersiowych, wielomocz, zwiększone pragnienie, anoreksja, osłabienie
- postać pokarmowa: spadek masy ciałą i letarg, wymioty, biegunka, z krwią lub bez krwi
- postać nerkowa: niewydolnośc nerek, mocznica
- postać rozsiana: uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, brak apetytu, letarg, spadek masy ciała, zwiększone pragnienie, zwiększona produkcja moczu, powiększenie wątroby i sledziony, zaburzenia widzenia
Diagnoza:
- badanie fizykalne: jasne śluzówki, czesto z wybroczynami, powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie narządów jamy brzusznej
- badanie morfologii krwii szpiku: wadliwe limfocyty we krwi, obniżenie poziomu płytek krwi, eozynofilów, limfocytów, występowanie jądrzastych erytrocytów; anemia; w szpiku liczne nieprawidłowe limfocyty
zaburzenia biochemii krwi: hiperkalcemia, podniesiony poziom mocznika ikreatyniny (postać nerkowa), podniesiony poziom enzymów wątrobowych (postać wątrobowa)
- przy zakażeniu FeLV najczęsciej postać śródpiersiowa i rozsiana (80%), postać nerkowa (50%), pokarmowa (30%), rzadko skórna
Postępowanie:
- najlepsze perspektywy niesie ze soba postać rozsiana, zlokalizowane są trudniejsze w terapii
- u kotów FeLV znacząco skraca czas przeżycia
- podawanie leków chemioterapeutycznych : cyklofosfamid, arabionozyd cytozyny, vinkrystyna, 6-merkaptopuryna, tetotrexat, L-asparaginaza, doxorubicyna
- choroba nieleczona kończy się zazwyczaj zgonem w ciągu 4-6 tygodni
- w przypadku wczesnie rozpoczetej terapii przy zakażeniu FeLV osiąga się czas przezycia około 18 miesięcy
Obniżenie aktywności szpiku kostnego:
- możliwa jest wtórna anemia
- zazwyczaj prawidłowy poziom leukocytów, ale możliwe obnizenie poziomu granulocytów i limfocytów (granulocytopenia i limfopenia)
- szpik kostny normokomórkowy, ale może być obniżona zawartość komórek
Inne syndromy:
- kłębuszkowe zapalenie nerek z zespołem nefrotycznym
- zaburzenia w rozrodzie: niepłodność, ronienia związane z bakteryjnym zapaleniem błony śluzowej macicy
- uogólnione powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie żuchwowych
- powstawanie wyrośli chrzęstno-kostnych i marmurowatość kości
- zaburzenia widzenia
- nietrzymanie moczu
- obniżenie odporności i wtórne zakażenia bakteryjne
Diagnoza
- wg objawów klinicznych + badania dodatkowe
Oto schemat postępowania diagnostycznego przy badaniu w kierunku FeLV:
Postępowanie
- omówione przy konkretnych chorobach
- polega głównie na unikaniu zakażeń wtórnych
- leki immunostymulujące np. Lydium, Baypamun
- koty z kliniczną postacią choroby nie mają dużych szans na przeżycie
- koty-nosiciele powinny być otoczone staranną opieką. Należy pamiętac o tym, że mogą one żyć wiele lat i nie hcorować. Należy je jedynie odseparować od konaktu z innymi, zdrowymi kotami, zapewnić im warunki możliwie bezstresowe, dbać o profilaktyczne odrobaczanie i odpchlanie. Nosicieli nie należy szczepić przeciwko FeLV.
Leki najnowszej generacji stosowane w leczeniu białaczki:
Koci interferon gamma
- lek przeciwwirusowy
- jedynym wytwórcą preparatu weteryanrjnego jest Virbac (Virbagen Omega, fiolki po 5 i 10 MU)
- glikoproteina, wytwarzana naturalnie w organizmie
- wywiera wpływ na metabolizm komórek
- hamuje namnażanie wirusa w komórce poprzez wpływ na syntezę dwóch cząstek: PKR (hamuje powstanie białka elF2, przez co blokuje syntezę białek wirusa w rybosomach) oraz 2-5A (indukuje syntezę RNAzy-L, rozkładającej wirusowy mRNA)
- wywiera efekt immunomodulujący na organizm: powoduje zwiększoną prezentację antygenów i receptorów zwiazanych z procesem programowanej smierci komórki na powierzchni komórek zakażonych wirusem. Jednocześnie podnosi aktywność komórek układu odpornościowego: limfocytów T CD8+, komórek NK i neutrofilów (zwiększona aktywność utleniająca). Komórki układu odpornościowego łatwiej rozpoznają zakażoną komórkę i atakują ją, powodując programowaną śmierć (apoptozę) zainfekowanej komórki.
- spowalnia tempo podziałów komórkowych
- dawkowanie - zazwyczaj 1 MU/1 kg masy ciała podskórnie przez 5 kolejnych dni, terapię można powtarzać co 3 miesiące (są inne schematy stosowania, jednak nie biorę za nie odpowiedzialności)
- hurtowa cena netto 5 fiolek a 5 MU - ok. 180 euro, 5 fiolek a 10 MU - ok. 300 euro
- możliwe skutki uboczne (rzadkie): gorączka w ciągu 3-6 godzin po inikecji, wymioty, osłabienie, nieznaczne obniżenie poziomu leukocytów, trombocytów i erytrocytów, ustepujące w ciągu kilku dni od zaprzestania terapii
Ludzki interferon alfa
- wszystkie właściwości isposób działania jak koci interferon gamma
- dawkowanie: 30 IU/kot dziennie doustnie przez 6-7 tygodni - później dochodzi do powstania przeciwciał przeciwko niemu w organizmie kota i unieczynniania go. Istnieje też metoda podawania 30 IU/kot doustnie przez 7 dni, potem 7 dni przerwy, znów podawanie przez 7 dni, 7 dni przerwy i tak dalej. Można go też podawać drogą iniekcji domięśniowych. Maksymalna dawka dzienna to ok. 100 IU/kot.
AZT (Azidothymidine, Zidovudine, Retrovir, Retrovis)
- lek przeciwwirusowy
- inhibitor nukleozydowej odwrotnej transkryptazy (NRTI)
- uniemożliwia wirusowi zainfekowanie zdrowych komórek, jednak nie działa na komórki już zainfekowane
- najlepiej stosować w połączeniu z innymi lekami przeciwwirusowymi
- dawka 20 mg/kg masy ciała 3 razy dziennie przez 5 dni doustnie może uchronić świeżo zakażonego kota, ale nie działa na koty dawno zakażone
- można również stosowac dawkę 5 mg/kg masy ciała 2 razy dziennie podskórnie (za to dawkowanie nie odpowiadam)
- ma silne efekty uboczne - objawy i oddziaływanie na morfologię krwi jak interferon
Paciorkowcowa proteina A
- lek immunomodulujący
- element ściany bakteryjnej, wiążący fragment Fc przeciwciał (immunoglobulin) typu IgG
- powoduje zwiększenie ekspresji i prezentacji antygenów na powierzchni komórki, ułatwiając wykrycie zainfekowanej komórki przez układ odpornościowy organizmu
- dawka 6,6 mg/kg masy ciała dożylnie dwa razy w tygodniu z prednisolonem
Zapobieganie
- dostępne są szczepionki przeciwko białaczce kotów, ale ich działanie jest kontrowersyjne. Częstym skutkiem ubocznym ich stosowania jest powstanie mięsaka limfatycznego w miejscu iniekcji. Ponadto, nie powinny byc one stosowane u kotów, u których nie zaostało przeprowadzone badanie serologiczne w kierunku FeLV. Szczepienie może być zaniechane w przypadku kota domowego, nie wychodzącego.